دانش آموزان را دریابیم؛ دوری از معلم و مدرسه تا کی؟

به گزارش ایرنا، در نخستین روزهای مشاهده کرونا، برای حفظ سلامت دانش آموزان مدارس سراسر کشور تعطیل شد و آموزش به فضای غیرحضوری و مجازی کوچ کرد و نرم افزارهای هوشمند موبایلی و تلویزیون جای هیاهو  در بوستان های علم و دانش و آموزش حضوری را گرفت، از آن روز تاکنون ۱۹ ماه گذشته است، ماه‌هایی که با رنج همه گیری کرونا و مرگ عزیزان همچون سالها گذشت.

مدرسه یکی از نخستین محیط های اجتماعی است که کودکان و نوجوان در دوران مهم رشد و شکل گیری شخصیت خود در آن حضور دارند. مدرسه پس از خانواده به عنوان اصلی ترین نهاد اجتماعی به نوعی خانه دوم دانش آموزان محسوب می شود، دانش آموزان در دوران تحصیل خود با حضور در مدارس، ضمن کسب علوم و فنونی که لازمه زندگی هر انسان در دوران بزرگسالی است از نکات تربیتی مبتنی بر فرهنگ والای اسلامی و ایرانی نیز بهره مند می شوند.

کارشناسان آموزشی و روانشناسان تربیتی استان گیلان با اشاره به نقش و جایگاه مدرسه در رشد جسمی و روانی دانش آموزان بیان کردند: نقش مدرسه بر سلامت روان دانش آموزان بر کسی پوشیده نیست، مدارس ضمن پرورش و شکوفایی استعدادهای دانش آموزان در برقراری آرامش روانی و شادابی و سلامت روح و جسم آنان نیز نقش بسزایی دارد.

آنان با بیان اهمیت آموزش حضوری دانش آموزان در مدارس و ضرورت توجه به این مهم می گویند: هیچ آموزشی جای آموزش حضوری را نمی گیرد، آموزش های حضوری به ویژه برای دانش آموزان در مقطع ابتدایی نقش مهمی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.

ارتباط بین معلمان و دانش آموزان از مهمترین جنبه های آموزش است

کارشناس آموزش متوسطه دوره دوم آموزش و پرورش گیلان درباره اهمیت آموزش حضوری و چهره به چهره با بیان اینکه یکی از مهمترین جنبه های آموزش ارتباط بین معلمان با دانش آموزان است، گفت: آموزش های مجازی به عنوان یک شیوه نوآموزشی، بویژه پس از پیشرفت های چشمگیری که در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در دهه های اخیر حاصل شده است به عنوان مکملی در کنار آموزش حضوری در نظام های آموزشی بسیاری از کشورها در حال اجرا است.

رضا اخوان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: در ایران نیز متناسب با جامعه جهانی روش آموزش مجازی مخصوصاً در جایی که امکان آموزش حضوری فراهم نیست، سال ها است که به عنوان شیوه ای کارآمد و راهگشا محسوب می شود. البته تناسب اینگونه آموزش به دلیل عدم دسترسی برخی دانش اموزان در مناطق دورافتاده و محروم به آموزش حضوری است.

وی اظهار داشت: با این وجود، حضور معلم  و دانش آموز و تاثیر آن در بهبود کیفیت فرآیندهای آموزشی و پرورشی بر کسی پوشیده نیست. برقراری ارتباط کلامی و نگاه محبت آمیز و دلسوزانه معلم به دانش آموزان به واسطه حضور فیزیکی در یک محیط گرم و صمیمی می تواند علاوه بر انتقال علم و دانش به کودکان و نوجوانان، زمینه رشد عاطفی و حل بسیاری از مسائل و مشکلات جسمی، روحی و خانوادگی احتمالی دانش آموزان را فراهم کند، که این امر لزوما در آموزش مجازی فراهم نیست.

اخوان توجه به نقش مهارت های اجتماعی و ارتباطی را یکی از مهمترین نقاط قوت آموزش حضوری عنوان کرد و افزود: شکل گیری دوستی ها بین دانش‌آموزان بر مبنای نقاط مشترک شخصیتی و فرهنگی و شرکت در فعالیت های گروهی از مهمترین مزایای حضور در مدرسه است.

وی با بیان اینکه یکی از مهمترین ابعاد شخصیت هر انسان، بعد اجتماعی آن است، گفت: مدرسه نقش کلیدی در شکل گیری شخصیت و هویت دارد و مهارت های اجتماعی از جمله هماهنگی برای برگزاری یک مسابقه فرهنگی، هنری یا ورزشی در مدرسه، راهنمایی و کمک گرفتن دانش آموزان از یکدیگر برای یادگیری درس ها، اقناع عوامل مدرسه توسط دانش آموزان برای شرکت در یک اردوی علمی و تفریحی، شرکت در فعالیت های اجتماعی خارج از مدرسه شامل شرکت در مناسبت ها، راهپیمایی روز دانش آموز و مدیریت عواطف، خشم، تعارضات و اختلافات بین دانش آموزان توسط یکدیگر و به کمک عوامل مدرسه و اولیاء ضرورت آموزش حضوری را بیش از پیش آشکار می کند.

این کارشناس آموزشی در ادامه یکی از از عوامل موثر در بازگشایی مدارس را توجه به خطرات ناشی از تعطیلی آموزش مجازی عنوان کرد و ادامه داد: متاسفانه در بلند مدت می تواند خسارت بیشتری به بار آورد زیرا عدم یادگیری مهارت های اجتماعی، مشکلات جسمی، روحی و روانی ماندن در خانه و عدم مشارکت در فعالیت های حضوری مدرسه برای دانش آموزان فاجعه بار است.

وی خاطرنشان کرد: برای مثال تعطیلی درس تربیت بدنی، کم تحرکی و عدم انجام فعالیت های ورزشی به دلیل در خانه ماندن دانش آموزان به مدت طولانی، زمینه ساز بسیاری از بیماری ها از جمله چاقی مفرط و دیابت خواهد بود ضمن اینکه کودکان و نوجوانان با حضور نداشتن در مدرسه عملا خلاء عدم ارتباط با افراد در گروه سنی خود را احساس می کنند.

اخوان افزود: در بسیاری از کشورها که تجربه موفقیت در واکسیناسیون جامعه هدف را داشته اند از جمله فرانسه آموزش های حضوری با رعایت شیوه نامه های بهداشتی با وقفه نسبتا کوتاهی مجدد از سر گرفته شده است بنابراین به نظر می رسد ضرورت پذیرش کرونا به عنوان یک واقعیت موجود نیاز به فرهنگ سازی بیشتر دارد و این امر همکاری و هماهنگی تمامی نهادهای فرهنگی و اجتماعی و بویژه اصحاب رسانه را می طلبد.

وی گفت: با توجه به اینکه سازمان بهداشت جهانی زمان مشخصی را برای پایان همه گیری کرونا متصور نیست و از سوی دیگر دائما با گونه های جدید جهش یافته از ویروس کرونا در دنیا مواجه هستیم، در نهایت باید اقناع عمومی در جامعه ایران به گونه ای باشد که معلمان، اولیاء و دانش آموزان بازگشایی مدارس را به صورت تدریجی و در گام اول با ترکیب آموزش حضوری و مجازی، با رعایت کامل پروتکل های بهداشتی بپذیرند، در این راستا اولویت بخشی به حفظ سلامتی معلمان و دانش آموزان دارای بیماری زمینه ای و با آسیب پذیری بیشتر در مقابل کرونا حائز اهمیت است.

آموزش حضوری؛ بهترین نوع فراگیری

کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی و استاد دانشگاه فرهنگیان استان گیلان نیز با اشاره به انواع مختلف آموزش به خبرنگار ایرنا گفت: شیوه های آموزشی انواع مختلفی دارد که به اعتقاد اغلب کارشناسان بهترین آن آموزش حضوری و چهره به چهره است.

محمدمهدی عموپور اظهار داشت: اهمیت اینگونه آموزش در مقطع ابتدایی که دانش آموزان به پاداش و تشویق کلامی بیشتری نیاز دارند و جزئیات اقدامات معلم را زیر نظر قرار می دهند، به شدت احساس می شود. آموزش حضوری در مقطع ابتدایی موجب تقویت تعاملات اجتماعی دانش آموزان شده و آنها را با ویژگی های کارگروهی و کار تیمی آشنا می کند.

وی بیان داشت: مدرسه را می توان مهمترین رکن تعلیم و تربیت دانست که هدف آن تربیت صحیح دانش آموزان در ابعاد مختلف اجتماعی ، علمی و فرهنگی و کشف استعدادها است.

کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی با بیان اینکه مدرسه شاهراهی است برای تربیت و پرورش صحیح دانش آموزان افزود: مدرسه خانه دوم دانش‌آموز محسوب می شود که نشان دهنده اهمیت این نهاد اجتماعی بوده است و بی تردید اگر ساختار مدرسه متزلزل شود در تحقق اهداف دوره های تحصیلی با مشکل رو به رو خواهیم شد.

وی با بیان اینکه برنامه ریزی منسجم برای آموزش مهارت های اجتماعی و ارتباطی در کنار سایر دروس از جمله وظایفی است که هر جامعه از نظام تعلیم و تربیت انتظار دارد، گفت: برخورداری از مهارت اجتماعی از نشانه سلامت روانی رفتاری محسوب می شود، مهارت اجتماعی افراد را قادر می کند به محرکات محیطی پاسخ مناسب ارائه دهند.

کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی و استاد دانشگاه فرهنگیان گیلان گفت: تاکید و برنامه ریزی برای آموزش مهارت های اجتماعی و ارتباطی دانش آموزان را نسبت به این موضوع آگاه تر می کند و نتیجه آن در خانواده و به طبع آن در جامعه پدیدار خواهد شد.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت آموزش حضوری دانش آموزان بیان داشت: عدم تداوم آموزش حضوری آسیب های جدی مانند افت تحصیلی را در پی خواهد داشت، به ویژه دانش آموزانی که به امکانات آموزش الکترونیکی دسترسی ندارند بیشترین آسیب ها را در عدم آموزش حضوری خواهند دید.

کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی اضافه کرد: از طرفی دیگر دانش آموزانی که نظر شخصیتی برون گرا بوده و به نوعی همیشه به دنبال تشویق معلم و نشان دادن توانمندی های خود هستند با عدم آموزش حضوری قطعاً دچار افت تحصیلی خواهند شد.

وی گفت: از سویی دیگر دانش آموزان کلاس اولی برای آشنایی با مهارت های اجتماعی و تمرین این مهارت ها نیاز به حضور در جمع دارند تا مواردی که توسط والدین و معلمان آموزش داده می شود را عملاً تجربه کنند، در آموزش غیرحضوری که امروزه گوشی های هوشمند نقش اساسی آن را ایفا می کنند بحث اعتیاد به فضای مجازی و اینترنت نیز مطرح است، معضلی که اختلافات زیادی را بین فرزندان و والدین به وجود آورده است.

عموپور با بیان اینکه در خانه ماندن و عدم تحرک فیزیکی جدا از موضوع اضافه وزن و به خطر افتادن سلامت جسمانی می تواند مشکلات روانشناختی به وجود آورد، افزود: اگر انرژی نوجوانان به نحو مطلوب و مناسب تخلیه نشود می تواند آسیب های اجتماعی فراوانی را به همراه داشته باشد، در گروه های سنی پایین تر تمرین لازم برای پذیرش نقش های اجتماعی را نمی توانند کسب کنند.

کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی با بیان اینکه همه ما برای حفظ جان خود و اطرافیانمان راهی جز رعایت پروتکل های بهداشتی نداریم، افزود:  قطعا با رعایت دقیق توصیه های بهداشتی می توانیم تا حد زیادی بر شرایط غلبه کنیم.

تمرین همزیستی در سایه مدرسه

معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش گیلان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: آموزش حضوری و قرار گرفتن دانش آموزان در مدرسه فضای همزیستی و تعامل گروهی را در بین دانش آموزان تقویت می کند.

امیر سراجی اظهار داشت: دانش آموزان در کلاس درس تربیت بدنی در کنار یادگیری مهارت های ورزشی در مدرسه، مهارت کار گروهی و تعامل زیستن در کار گروهی را باهم تجربه می کنند که بسیار اهمیت دارد.

وی با بیان اینکه یادگیری سواد حرکتی نقش بسزایی در رشد و بالندگی کودکان و نوجوانان دارد، افزود: امیدواریم تا با برنامه ریزی های انجام شده به تدریج فضای لازم برای حضوری کردن آموزش در مدارس فراهم شود.

معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش گیلان با اشاره به آغاز مرحله نخست واکسیناسیون فرهنگیان از نهم مرداد ماه امسال در استان گیلان اضافه کرد: در این طرح که با مشارکت دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل آموزش و پرورش گیلان انجام شد، ۲۵ پایگاه برای واکسیناسیون فرهنگیان سراسر استان جای نمایی شد.

سراجی با بیان اینکه تزریق دوز دوم واکسن کرونا فرهنگیان نیز دهم شهریور آغاز شده ، گفت: انتظار است طبق برنامه ریزی صورت گرفته تا پایان شهریور تمام فرهنگیان استان دوز اول و دوم واکسن خود را دریافت خواهند کرد.

معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش گیلان بیان داشت: معلمانی که به دلیل بیماری نتوانستند در مرحله نخست واکسینه شوند با برنامه ریزی صورت گرفته در شهریور ماه واکسن مرحله اول را دریافت خواهند کرد.

وی افزود: برای واکسیناسیون رانندگان سرویس مدارس نیز هماهنگی لازم با مدیران مناطق انجام گرفته است تا در کارگروه ماده ۱۸ حمل و نقل دانش آموزی، واکسیناسیون رانندگان حمل و نقل دانش آموزی انجام شود  تا در هنگام عقد قرارداد به مدیران مدارس ارائه شود.

از اسفند ۹۸ تاکنون که کشور با شرایط اضطراری ناشی از شیوع ویروس کرونا مواجه شده جز در مواردی محدود از جمله آموزش های کارگاهی هنرستانی، امتحانات نهایی پایه های نهم و دوازدهم، متاسفانه عملا آموزش عمومی حضوری دانش آموزان در مدارس تعطیل شده و آموزش مجازی جای آن را گرفته است، هر چند که زحمات معلمان در آموزش مجازی قابل تحسین و قدردانی است اما با توجه به افزایش آگاهی و توانمندی کادر درمانی کشور در مسیر مبارزه با بیماری کرونا و افزایش امکانات و تجهیزات بیمارستانی و سایر مراکز درمانی برای مبارزه با این ویروس خطرناک و از سوی دیگر گسترش سطح واکسیناسیون عمومی، امید است که در سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ پس از گذشت نزدیک به ۲ سال بازگشایی تدریجی مدارس صورت گیرد.